Artus Quellinus in het paleis

(Leestijd: 2 - 4 minuten)

Hoogrenaissance in Amsterdam

Wilt u weten waarom u nog deze week gebruik zou moeten maken van de laatste kans
om het werk te bekijken van Artus Quellinus in het Paleis op de Dam in Amsterdam?

Omdat u hier de werkelijke grootmeester van de
renaissance in de noordelijke Nederlanden aan het werk kunt zien.

Artus Quellinus nog tot 27 oktober in het Paleis op de Dam, Amsterdam.


	Om twee uur 's middags loop ik de tentoonstelling binnen in het Paleis op de Dam. Meer dan 30 jaar kunstgeschiedenis, specialisatie beeldhouwkunst, stokken in mijn hoofd. Woorden vallen weg. Alle werken die ik ken, vooral die van grote afstand, hebben hier opeens een ontwerp. Op ooghoogte in het formaat van gewone handen. Van klei, op lage temperatuur gebakken. Alsof ze nog door de beeldhouwers uitgewerkt moeten worden naar de enorme schaal van hun reliëfs in de wanden om mij heen. Het is al een wonder dat dit gebouw niet wegzinkt in dit moeras, onder hun gewicht.
Klik op de plaatjes voor een vergroting.	De tentoonstelling is voorbeeldig ingericht. De opstelling in het paleis is intussen wel bekend, in de gangen rond de grote wereldzaal, aan de binnenkant langs de binnenhoven. De vierschaar is op zijn plek gebleven, op de begane grond aan de Damzijde, vanwaar het volk de doodvonnissen kon meebeleven. Zo ook de timpanen van de stedenmaagd buiten op de gevel en tal van goden beelden en schavuiten hierbinnen, boven de entrees naar de zalen. Listig staat hier en daar een medaillon of guirlande Uitgelicht boen het bozzetto in de tentoonstelling.
	Wat tijdens mijn studie al een raadsel was, is het nu nog meer. Voor onze ‘kopstudie’ Italiaanse Renaissance reisden wij af naar Florence en Siena en lieten Artus Quellinus en Peter Paul Rubens links liggen. De zuidelijke Nederlanden hoorden kennelijk niet meer bij ons. Maar Rubens en Quellinus kunnen zich meten met Donatello en Michelangelo, met Verocchio en Benvenuto Cellini en met Sandro Botticelli. Nee, zij hanteerden niet dezelfde stijl, maar hun kwaliteiten evenaren de Italianen op eenzelfde niveau. Het zou dan ook niet lang meer duren voor het rijke noorden de leidende rol van de Italianen overnam. Het Paleis op de Dam is echt een wereldwonder vooral ook dankzij de Antwerpse meester die naar Amsterdam verhuisde Artus Quellinus.
	Een van de dankbaar beste objecten om de vergelijking tussen Quellinus en Michelangelo te maken is een bozzetto in de tentoonstelling van Artis Quellinus die De Dag maakt naar Michelangelo. De Dag is één van de 4 beelden die Michelangelo maakte voor de tombe van Giuliano de’ Medici, in de sacristie van de San Lorenzo in Florence."	.

	Links: Artus Quellinus naar Michelangelo
	Rechts: Michelangelo De Dag op de tombe van Giuliano de'Medici ⁽²⁾
	In een blogtekst uit 2012 schreef ik al over hetzelfde monument, maar dan over De Dageraad (Aurora), een vrouwelijke personificatie met een sterk gespierd, bijna mannelijk lichaam.

	NB: In Teylers museum in Haarlem is nu de tentoonstelling gestart De mannen van Michelangelo Een nieuwe blik op het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo
	15.10.2025 - 25.01.2026 Teylers Museum "De mannen van Michelangelo"
	Mooiste ontdekking
	U kunt rustig een uur lang dwalen langs de megagrote reliëfs die hij heeft aangebracht rond de grote centrale zaal op de eerste verdieping. En dan zult u ontdekken dat hij zich de beeldtaal van de renaissance, met zijn talrijke verwijzingen naar de klassieke oudheid, volledig eigen heeft gemaakt. Maar de mooiste ontdekking die u zult doen, is als u tussen al dat klassieke geweld de bustes op u laat inwerken van Cornelis Witsen en Catharina Opsy, uit 1658, waarin hij dezelfde genadeloze realiteit bereikt als Rembrandts zelfportret uit datzelfde jaar, nu in de Frick collectie in New York^.(1) Opeens breekt het licht als een zonnestraal door in de tentoonstelling: echt, de renaissance was groots, maar de werkelijkheid is beter. En die leek wel voorbehouden aan de kunst van de Nederlanden. Artus Quellinus nog tot 27 oktober in het Paleis op de Dam, Amsterdam.



	Als u op de plaatjes hieronder klikt, ziet u een vergroting
	Eindnoten en fotoverwijzing 1 (By Rembrandt - collections.frick.org : Home : Info, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=157920 2 Sagrestia_nuova,_giorno by Michelangelo - Umberto Baldini, Michelangelo scultore, Rizzoli, Milano 1973, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=47869751 3 Monument_voor_Giuliano_de'_Medici by Rijksmuseum - http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.269707, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12398601 Alle overige foto's ©Mandarte